İLAÇ NEDİR?
Tıpta kullanılan ve biyolojik etkinliği olan bitkisel, hayvansal, kimyasal kaynaklı, standart miktarda aktif madde içeren karışıma ilaç denir. Dünya Sağlık Örgütü ise, ilacı fizyolojik sistemleri yada patolojik durumları kullananın yararına değiştirmek yada incelemek amacıyla kullanılması öngörülen madde yada ürün olarak tanımlar.
İLAÇ ETKİSİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ;
Bir ürünün ilaç olarak tanımlanabilmesi için aşağıda sıralanan 3 özelliği mutlaka taşıması gerekir.
1. Seçicilik: İlaç sadece hedefi olan dokuda etki göstermelidir. Örneğin, kalp kasını gevşettiği için çeşitli kalp hastalıklarında kullanılan ilaçlar eğer iskelet kasını da gevşetecek olursa bu hastada halsizlik ve motor fonksiyon bozukluklarını içeren yan etkiler olarak karşımıza çıkar.
2. Etkinin geçici olması: ilaç vücut fonksiyonunu kullananın yararına değiştirdikten sonra etkisi sonlanmalıdır. Örneğin ideal bir uyku ilacının etkisi 8 saatte bitmelidir.
3. Etkinin doza bağımlı olması: ilacın etkilemesini istediğimiz vücut fonksiyonlarında meydana getirdiği değişiklikler hastanın ihtiyacına göre farklılıklar göstermelidir. Bu ise ancak doz ile sağlanabilir. Örneğin hipertansiyonu olan iki hasta düşünelim. Birisinin kan basıncı 140/95 mm-Hg, diğerinin kan basıncı ise 180/120 mm-Hg olsun. Bu iki hastanın kan basınçları, ancak farklı dozlarda ilaç kullanılarak normal sınırları olan 120/80 mm-Hg değerlerine çekilebilir.
İlaçta Yarar / Zarar Oranı
İlaçlar önerilen dozlarında kullanılsalar bile yan etki oluşturabilirler. Hemen tüm ilaçların yan etkileri vardır. Bu nedenle ilaçlar yarar zarar oranına göre kullanılırlar. Örneğin saç dökülmesi yan etkisi bir ağrı kesici için kabul edilemez bir yan etki iken, bir kanser ilacı için kabul edilebilir bir yan etki olur.